Çoğul Gebelik
Evrimin en üst basamağında bulunan insan, unipardır. Türlerin yavru sayıları, evrimin basamağındaki yerlerine göre, ters orantılıdır. En aşağı basamakta, yavrusayısı fazla, yukarı basamaklara çıktıkça giderek azalmakta ve insanda bir tek yavru ile (unipar’lık) sonuçlanmaktadır. Bu nedenle çoğul gebelik insan türünd ebir gerilik olarak yorumlanmaktadır.
Sıklık: Sıklık olan Hellin (1985) tarafından, metamatik bir formüle bağlanmıştır. Bu formül hâlâ geçerlidir. Bu formüle göre:
- Her 85 doğumda 1 ikiz gebelik
- Her 85 doğumda 1 üçüz gebelik (1/7225)
- Her 85 doğumda 1 dördüz gebelik (1/614125)
- Her 85 doğumda 1 beşiz gebelik (1/52200625)
Son yıllarda tüp bebek, mikroenjeksiyon ve asılama gibi tedavilerden sonra çoğul gebeliklerde belirgin artış olmuştur. Doğal yollarla ikiz gebelik olma ihtimali 1/85 iken Tüp bebek uygulamalarında 3 adet embriyo transfer edildiğinde üçüz olma ihtimali %20 civarında, ikiz gebelik olma ihtimali ise %50 civarındadır. 2 adet embriyo transfer edildiğinde ise ikiz gebelik olma ihtimali %30 civarındadır.
İkiz Gebelik
İkiz gebelik iki şekilde olur.
- Tek yumurta ikizleri (monozigot)
- Çift yumurta ikizleri (dizigot)
Plasentayı oluşturan zarlar dıştaki koryon, içteki ise amnion zarıdır. Monokoriyonik ikizler yani tek bir plasentası olan ikizler her zaman tek yumurta ikizidir. Cinsiyetleri farklı olan ikizler her zaman çift yumurta ikizidir. Tek yumurta ikizlerinde cinsiyet daima aynıdır.
Çift Yumurta İkizleri
Dizigot ikizler yumurta çatlama döneminde birden fazla sayıda yumurta hücresinin atılması ve bunların birden fazla sperm ile döllenmesi sonucu oluşurlar. Genetik olarak aslında ikiz değillerdir. Sadece aralarında yaş farkı bulunmayan kardeşlerdir.
Çoğul gebeliklerin kesin tanısı ultrasonografi ile konur. Son adet tarihinden itibaren 6.haftada rahim içerisinde birden fazla gebelik kesesi ayırdedilebilir.
Bu dönemde iki kese hatta iki fetus saptanmasına rağmen daha sonraki kontrollerde ikinci fetus görülmeyebilir. Bu duruma “vanishing twin” yani kaybolan ikiz denmektedir. İkiz başlayan her gebelik ikiz doğumla sonuçlanmaz!. İkiz olarak başlayan bir gebelikte bebeklerden birinin kaybolmasını engellmek için yapılabilecek herhangi bir tedaviya da korunma yöntemi yoktur, bu dönemde kaybolan, hayatını idame ettiremeyen bebeğin diğerine hiçbir zararı olmaz.
Tek Yumurta İkizleri
Monozigot ikizler ise bir yumurta ve bir sperm ile döllenmiş embriyonun ikiye ayrılması ile oluşurlar.
- – 8. günler arası gerçekleşen bölünmelerde iki bebek, iki amniyon ve tek koriyon olur (diamniyotik monokoriyonik). Çünkü bu dönemde plesenta oluşmuştur. En çok görülen ikiz gebelik türü budur (%20 sıklıkta).
- gün olan bölünmeler iki bebek, tek bir amniyon ve tek bir plesenta meydana getirirler (monoam niyotik monokoriyonik). %1 sıklıkta görülür.
Bu dönemden sonra olan bölünmelerin sonucu ise yapışık ikizler gelişir (siyam ikizleri).
Riskler
- Çoğul gebeliklerde salgınalan hormon miktarı fazla olduğundan bulantı ve kusmalar daha fazla görülür ve anemi (kansızlık) daha derin olur. Hamile kadının besin ihtiyacı tekil gebeliklere göre 300 kalori/gün daha fazladır. Çoğul gebelikler hem anne hem bebek için tekil gebeliklere oranla daha risklidir. Bu riskler;
- Erken doğum ve buna bağlı olarak prematürite söz konusudur. Prematur bebeklerde bazı komplikasyonların görülme sıklığı çok daha fazladır. Yeni doğan yoğun bakım ünitelerinde takibi gerekebilir. Ortalama doğum haftası;
- İkiz gebeliklerde 36 hafta,
- Üçüz gebeliklerde 33 hafta
- Dördüz gebeliklerde 29-31 haftadır.
- Gebelik sırasında preeklampsi
- Gebelik diyabeti olasılıkları artar.
- Anormal plasenta yerleşimi
- Doğum sonu kanama olasılığı daha fazladır.
- Rahim içinde bebeklerin sıkışmasına bağlı olarak el ve ayaklarda duruş bozuklukları görülebilir.
- Çoğul gebeliklerde diskordan büyüme (bebeklerden birinin daha az gelişmesi) sık görülür.
- Çoğul gebeliklerde doğum genellikle sezaryen ile olur. Doğum sonrası kanama olasılığının artması nedeniyle çok iyi takip edilmesi gerekir.