Spiral İp - Rahim İçi Araç (RİA)
Spiral ip rahim içine yerleştirilen bir araçtır ve istenmeyen gebelikleri engellemekte yüksek etkinliğe sahip bir doğum kontrol yöntemidir. Spiral, dünya genelinde aile planlaması açısından çok önemli bir yere sahiptir. Halk arasında SPİRAL olarak adlandırılan rahim içi araç , enfeksiyonlara yatkınlığı artırmasına rağmen Dünya SağlıkÖrgütü (WHO) tarafından en güvenli ve etkili doğum kontrol yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Günümüzde kullanılan spirallerlerin kullanım süreleri değişkendir. Üretici firmalar 3 yıl ile 8 yıl arasında değişen kullanım süreleri belirtmektedir. Düzenli jinekolog kontrolleri yapıldığı sürece 10 yıla kadar sorunsuz kullanılabilmektedir. Piyasada değişik marka ve yapılarda pek çok RİA bulunmaktadır. Bunların hepsi yurtdışından çeşitli ülkelerden ithal edilmektedir. RİA’ların hemen hepsinde polietilen gövde üzerinde baryum sülfat kaplıdır, böylece röntgen filmlerinde görülebilir. Spiralin alt ucunda genellikle bir halkaya spiralin ipi bağlıdır. Bu ipin kontrolü ile RİA’nın yerinde olup olmadığı anlaşılır, ayrıca RİA çıkartılmak istendiğinde bu ip çekilerek RİA rahatlıkla alınır.
Spiralin Etki Mekanizması
Spiral ip, spermlerin rahim içerisinden yukarıya (yumurtaya) doğru geçişini engellemek yoluyla etki gösterir. Spermleri öldürme, hareketlerini ve dölleme kapasitesini azaltma etkileri vardır. Rahim içerisinde oluşturduğu reaksiyon ve rahim ağzından salgılanan mukusu koyulaştırıcı etkileri ile spermlerin yumurtaya ulaşmasına engel olurlar. Nadiren, rahim içine yerleşmeyi önleyici özelliği nedeniyle acil doğum kontrolunda da spiralden yararlanılır. Korunmasız ilişki sonrası, ilk 4-5 gün içinde spiral takılması gebeliği önler. Progesteron salgılayan spiraller, spermler üzerindeki etkiye ek olarak rahim iç dokusunda incelme ve bazen de yumurtlamayı engelleme yoluyla etki gösterirler.
Spiral ip, doğumdan, düşükten veya kürtajdan hemen sonra ya da gebe olmayanlar için herhangi bir zamanda güvenle takılabilir. Ancak, kendi kendine atılma oranının yüksekliği nedeniyle 3 aydan büyük düşüklerden ve doğumlardan sonra, 1 ay beklemek daha uygun olur. Adet kanamasının son günleri, spiral takmak için en çok tercih edilen zamandır. Bunun avantajı, hastanın gebe olmadığından emin olmak, rahim ağzının biraz açılmış olması nedeniyle hastanın acı hissetmemesi ve spirale bağlı kanamanın adet kanaması nedeniyle farkedilmemesidir.
Spiral Nasıl Takılır?
Spiral ip takılması fazla ağrılı bir işlem değildir, Spiral takılmadan yarım saat önce ağrı kesici alınması işlem sırasında ya da sonrasındaki ağrıları azaltacaktır. Beraberinde antibiyotik alınması önerilebilir. Bu şart olmayan bir uygulamadır. Jinekolojik muayene masasında , vaginaya spekulum takılır, antiseptik solüsyon ile temizlik yapılır. Rahim ağzı tenekulum adı verilen bir alet ile tutularak çekilir ve uterus düz pozisyona getirilir. Spiral rahim ağzından geçirilerek rahim içine yerleştirilir ve rahimin tepe noktasına deyinceye kadar ittirilir. Spiral artık tamamıyla içeridedir. RİA’nın ipi 0.5-1 cm dışarıda kalacak şekilde kesilir. Spiral takıldıktan sonra doğru yerde olup olmadığı ultrason ile kontrol edilmelidir.
Spiral takıldıktan sonra bazı kadınlarda birkaç ay adet kanamaları fazla miktarda ve ağrılı olabilir ancak zaman içinde bu durum düzelir. Spiral taktıranların %95′ i herhangi bir rahatsızlık yaşamazlar. İlk birkaç ay adet aralarında lekelenme tarzında kanamalar olabilir. Adet kanamalarının 10güne kadar sürmesi normaldir.
Spiral takılmasını takiben ilk adet kanamasından sonra kontrole gidilir. Bu kontrolde spiralin yerinde olup olmadığına ve enfeksiyon bulunup bulunmadığına bakılır. Her şey yolundaysa yılda bir kez kontrole gitmeniz yeterlidir. RİA’nın çıkartılması son derece kolay ve ağrısız birişlemdir. Doktorunuz spekulum taktıktan sonra spiralin ipini bir aletle tutarak çeker. Nadiren RİA uterus içine hafifçe gömülebilir ya da ipi içeriye kaçabilir. Böyle bir durumda bazı özel aletler yardımıyla çıkarılabilir. Eğer bu şekilde de çıkmaz ise histeroskopi altında çıkartılması gerekebilir.