Erken Doğum
İnsanlarda gebelik 280 gün yani 40 hafata sürer. 37 gebelik haftası dolmadan başlayan doğumlara erken doğum (preterm doğum) denir. 37 haftadan önce doğan her bebek prematüre değildir. Maturite (olgunluk) yaşı değil fonksiyonu belirtmektedir. Bu nedenle vaktinden önce doğan bir bebek fonksiyonları normal ise prematür olmayabilir.
Prematüre bebekler, hamilelik haftasına göre üçe ayrılır;
- 1.Grup ileri derecede prematür (24-31 hft.)
- 2.Grup orta derecede prematür (32-35 hft.)
- 3.Grup sınırda prematür (36-37 hft.)
Doğum ağırlıklarına göre de 3’e ayrılır:
- Düşük doğum ağırlığı : Bebeğin doğumda 2500 gr.dan az olması
- Çok düşük doğum ağırlığı : Bebeğin doğumda 1500 gr.dan az olması.
- Aşırı düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğumda 1000 gr.dan az olması.
Doğum haftasına göre prematüre bebeklerin yaşadıkları sorunlar da farklıldır.
Prematüre bebeğin cildi şeffaf görünümdedir. Damarları cildinin üzerinden rahatlıkla görülebilir. Yağ dokusu yeterince gelişmediği için cilt gevşek ve üstünde yumuşak tüyler vardır. Üstelik bu bebeklerde kahverengi yağ dokusu gelişmediğinden kendi ısısını koruma yeteneği de yoktur. İşte bu nedenle küvözde bakılmaları gerekir. Prematür bebekler kas ve sinir gelişimini de tamamlayamadığından çeşitli refleksler (emme, yakalama, irkilme) bulunmayabilir. Emme refleksi gelişmemiş bu bebekleri, uzmanlar sağılmış anne sütünü sonda ile midelerine vererek beslerler. Ayrıca erkek bebeklerde testislerin torbaya inmeme ihtimali de yüksektir. Prematüre doğanların ilk günlerdeki en önemli sorunu solunum güçlüğüdür. Bebek, yeni doğan uzmanları tarafından solunum cihazına bağlanır. Ancak bu bebeklerde “prematüre apnesi” olarak tanımlanan, kısa süreli solunum durmasına sık rastlanır. Bu durum genellikle geçici bir durumdur. Genellikle prematüre bebekler gerçekte doğmaları gereken 40. haftaya ulaştıklarında boyut ve gelişim açısından tipik yenidoğanlara oldukça benzer.
Tıp alanındaki ve yeni-doğan bilim dalındaki gelişmeler sayesinde çok düşük doğum ağırlığıyla doğmuş bebekler bile yaşama şansı buluyor.
Erken Doğumda Risk Faktörler
- İlk gebelikleri 18 yaşından küçük veya 32 yaşından büyük olan primiparlarda,
- 2 seneden az ara ile sık doğum yapanlarda,
- Boyu 160 cm.’den kısa olanlar,
- Kollum (rahim ağzı) yetersizlikleri , kollum amputasyon ve konizasyonu.
- Rahim anomalileri bulunanlar,(septum,çift rahim…)
- Myomlar (rahimde yer kaplayan)
- Kansızlık (anemi)
- Sigara tiryakileri , alkol alanlar,
- Gebelikte preeklampsi , ciddi kalb-damar hastalığı , ağır diyabet ,
- Annenin enfeksiyon hastalıkları (Pyelonefrit , Rubeola , hepatit , apandisitis… )
- Hipertiroidi , böbrek hastalığı.
- Cinsel ilişki-0rgasmus (bazı semenlerde aşırı prostaglandin saptanmıştır , şiddetli ağrılara , düşüklere yol açabilmektedir) erken doğum ağrıları başlayabilir.
- Bebeğe ait anomaliler,
- Plasenta anomalileri , (Plasenta praevia , abruptio plasenta)
- Çoğul gebelikler,
- Poli-Hydramnios , (amnios sıvısının fazla olması),
- Bebeğin doğum yoluna giriş şekline bağlı anomaliler. Makat gelişi ve yan duruşlara bağlı , su kesesinin erken açılması.
- Çevreye ait sebepler: (Bozuk sosyo-ekonomik koşullar, İleri gebelik aylarına kadar aktif çalışmaya devam edenler, Uzun seyahatler , göçler ve iklim değişimleri.)
Erken Doğum Belirtileri
- Belde ve kasıklarda adet sancısına benzer ağrılar , karında sertleşme, (İstirahat ile geçmeyen),
- Nişan adı verilen sümüğümsü kanlı bir tıkacın vajinal akıntı ile gelmesi,
- Normalden fazla sulu bir akıntı olması
erken doğum tehdidini düşündürür. bu tür sancılar olduğunda vakit kaybetmeden hekim ile temasa geçmek son derece önemlidir. Bebek aşağıya doğru bastırıyor gibi bir his genelde erken doğum tehdidi altındaki pek çok kadında görülür.
Bu belirtiler fark edildiği anda hemen doktorunuzu arayınız ve vakit kaybetmeden hastaneye gidiniz.
Erken Doğum Tedavisi
Rahim genişliği 4 cm’den az ise tedavisi mümkündür. Erkendoğum riski olan hasta, hastaneye yatırılarak serum ile ağrı kesici ve kasılmayı azaltıcı ilaçlar verilerek kasılmaları durdurmaya çalışırlar. Erken doğum riski bulunan hastalarda ağrıları durdurmak için yapılan tedaviye tokoliz denir. Tokolizde başarı oranı rahimin açılma miktarı ve kasılma şiddetleriyle alakalıdır. Eğer bebek 34 haftadan küçükse derhal akciğer gelişimi için kortikosteroidler uygulanır. Akciğer maturasyonu için gerekli olan sürfaktan 32-34.haftalardan itibaren sentezlendiği için bu aylardan önce doğan prematüre bebeklerde kullanılır, bebeğe değil, doğum öncesi anneye yapılır.Rahim ağzında 4cm üzerindeki açıklıklarda, şiddetli kanama, suların erken dönmede gelip enfeksiyon riskinin olduğu durumlarda ve 36. Gebelik haftasından sonra kortikosteroidler uygulanmaz.