Endokrin Kadın Doğum Hormon Testi
Kadın doğum hormon testi için tek bir hormonun değerinin patolojik bulunması her zaman belirli bir hastalığın belirtisi değildir. Çünkü hormonlar birbirleri ile etkileşim halindedir. Beraberinde bazı diğer hormonların değerleri de anlam taşır. Plasentanın trofoblastik hücreleri tarafından salgılanan bu hormon günümüzde en çok gebelik testi olarak kullanılmaktadır. HCG’nin temel görevi yumurtalıklardan gebeliğin düşükle sonuçlanmasına engel olan progesteron hormonu üretiminin devam etmesini sağlamaktır.
Glikoprotein yapısında olan HCG iki alt üniteden (subunite) oluşur. Alfa alt ünitesi LH, FSH, TSH ile benzerlik gösterdiğinden alfa altünitesine karşı hazırlanmış antikorlar spesifik olarak HCG ölçmezler.
Farklı Hormon Ölçümleri
Gebelik oluşursa serumda HGG en erken ovülasyondan 6-8 gün sonra saptanabilmektedir. Bundan sonra plazma HCG düzeyleri gebeliğin 8-12.haftalarına kadar hızlı bir artış göstererek en yüksek değerine ulaşır. Bu artış her 2-3 günde bir 2 katına çıkış şeklindedir ve gebeliğin ikinci trimesterinden sonra da plato halinde devam eder. Normal bir gebelikte haftalara göre ortalama beta-hCG düzeleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Görüldüğü gibi haftalara göre beta hCG düzeyleri çok değişken olabilmektedir . Bu nedenle sadece kanbeta-hCG düzeyine bakarak gebelik haftası konusunda sağlıklı bir tahminde bulunulamaz. Mol Gebeliklerde ( mol hidaditiform) HCG değerleri normal gebelik haftasından çok daha yüksek değerlerde ölçülür. Tedavi sonrası hastalığın iyileşmesi sık aralıklarla yapılan HCG takipleriyle olur. HCG ‘nin kanda saptanması kanser tanısında tümör belirteci olarak kullanılabilmektedir. Bazı yumurtalık kanserleri, testis kanseri ve yine bazı mesane kanserlerinde özellikle plasenta hücrelerinden köken alan koriyokarsinomda HCG artışı söz konusudur. Normal olmayan gebeliklerin çoğunda HCG değerleri normal gebeliklere oranla %50 daha düşüktür.
Dış Gebelikte ise ovülasyondan sonraki 10. güne kadar HCG değerlerinin artış hızı normal bir gebeliğe oranla daha yavaştır. 8 haftalık gebelikte 48 saat arayla yapılan iki ölçümde %66’dan daha düşük bir yükselme görülmesi (ektopik) dış gebelik lehine değerlendirilmelidir. Gonadotropinler (FSH ,LH) beyinde hipofiz bezinden salgılanmaktadır. FSH yumurtalıkları uyararak yumurtaların büyümesini sağlar ve bize yumurtalık rezervi hakkında bilgi verir. Dolayısıyla kişinin menopoza girip girmediğini gösteren bir belirteçtir.Tabloda da görüldüğü gibi adetin 2 veya 3. gününde yapılan ölçümün üst sınırı 9 MLU/ML dır. Bunun üzerindeki değerler yumurtalık rezervinin azaldığını gösterir. Ayrıca 20 nin üzerindeki değerler de menopoza giriş sürecine işaret etmektedir. LH ise yükselip pik yaparak ovulasyona yani yumurtanın çatlamasını sağlayan hormondur. FSH ve LH değerleri normal aralıklar arasında olsa da biribirine olan oranları önemlidir. LH nın FSH dan fazla olduğu durumlarda Polikistik Over Hastalığından bahsedebiliriz.
Gebelik Dönemindeki Diğer Kadın Doğum Hormon Testleri
Ölüm tedaviye cevapsız hipotansiyon, solunum yetmezliği veya yaygın intravasküler koagulopati (DIC) ile olur. Tedaviye klasik şok tedavisi ile başlanmalıdır. Bunun yanında; tampon öyküsü varsa bu hemen uzaklaştırılmalıya da bir apse düşünülüyorsa hemen boşaltılmalıdır. Nüks oluşumu ve bakteriyemiyi kontrol altına almak için B-laktamaz’a dirençli nafisisilin, oksasilin, vankomisin gibi antibiyotikler per-oral olarak başlanmalı ve en az 10 gün süreyle kullanılmalıdır. Bir kez bu sendroma maruz kalmış kadınlarda, tampon kullanımı yasaklanmalı ya da absorbsiyon gücü az olan tamponların sık aralıklarla değiştirilmesi öğütlenmelidir. Önemli olan; oldukça ağır seyredebilen bu sendromun gelişmesini önlemektir.
PRL salgısı günlük takiplerde belirli bir ritim göstermektedir . En yüksek olduğu zaman uyku, en düşük olduğu zaman ise sabahın geç saatlerinden itibarendir. PRL ölçümlerinden sağlıklı sonuç alınabilmesi için ideal olarak sabah 08.00-09.00’da aç olarak örnek alınmalıdır. Prolaktin beyinde hipofiz adı verilen bir bölgeden salgılanan bir hormondur. Kandaki normal değeri 10-25 ng/ml’dir. Vücuttaki asıl görevi süt üretilmesidir. Prolaktin fazlalığı adet gecikmelerine neden olabilir. PoliKistik Over hastalığında çoğunlukla PRL yüksekliği görülür. Prolaktini yüksek kadınların bir kısmında hipofizde adenom adı verilen tümör bulunur. Ancak bu tümör kötü huylu yani kanser değildir. Büyüklüğü 10 mm’den az olan tümörlere mikroadenom, daha büyük olanlara ise makroadenom adı verilir. Dolaşımdaki en önemli östrojen östradioldür E2. %95 oranında overlerden, %5 oranında periferde testosteron ve androsteronunun dönüşümüyle sentez edilir. Östron (E1) daha çok periferde östradiol (E2) ve androsteronun dönüşümüyle elde edilmektedir. Östriol (E3) ise östradiol ve östronun metabolitidir ve idrar düzeyi en yüksek olan östrojendir. Gebelikte en yüksek östrojen östrioldür.
Progesteron adrenal, korpus luteum ve plasental trofoblastlar tarafından salgılanır. Tüm siklüs boyunca bulunmasına rağmen ovülasyondan sonra belirgin artış gösterir. Adet siklusunun 21. gününde progesteronun 6.5ng/ml’den yüksek olması ovülasyon olduğunu düşündürür. 21. gün progesteron düşük bulunur ise 2 gün daha arka arkaya bakılır. 3 günün ortalaması 10 ve üstünde olur ise ovülasyon olduğuna karar verilir.