Kürtaj(Gebelik Sonlandırılması)
Kürtaj veya gebelik sonlandırılması, rahim içerisindeki bir gebeliğin çeşitli özel yöntemlerle dışarıya alınması, boşaltılması işlemidir. İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması ülkemizde reşit kadınlara tanınan yasal ve çağdaş bir haktır. Kürtaj işlemi yalnızca Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından ve bu konuda sertifikası olan hekimlerce uygulanır.
Deontoloji kuralları gereği ve Hipokrat yeminine sadık kalınarak hastaya yapılan işlem hakkında hasta dışında kimseye bilgi verilmez.Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre istenmeyen gebelikler kadının arzusuyla 10. gebelik haftasına kadar sonlandırılabilir. Kişi evli ise eşinin de onayı gerekirken, evli değil ise ve 18 yaşını doldurmuş ise kendi isteği ve rızası yeterlidir. Yaşı 18’den küçük bayanlarda ise ebeveyn onayı gereklidir. Gebelik esnasında, annenin sağlığını riske atabilecek bazı durumlarda ve bebekte ortaya çıkabilecek, yaşamını idame ettirilmesine engel teşkil edecek bir takım problemler tespit edildiği durumlarda anne ve babanın onayı alınarak 10 haftadan daha büyük gebelikler de sonlandırılabilir. Böyle bir durumda birden fazla uzman doktorun kurul kararı vermesi gereklidir.
Gebelik sonlandırılması çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilir.Yurt dışında bazı ülkelerde kullanılan düşük ilacı (RU-486) Türkiyede kullanılmamaktadır. Bebeğin rahim dışına tahliyesini sağlayan ilaçlar (bir nevi düşük yaptıran ilaçlar) erken dönemde gebeliği sonlandırmaz. İleri dönemde bebekte anomali tespit edildiğinde yapılan sonlandırma işlemi medikal abortusdur. Ağrı ve kanamaya yol açan bu ilaçlar bebeğin düşük yoluyla atılmasını sağlar. Ardından gerekirse kürtaj işlemiyle kalan parçalar temizlenir.Ayrıca adet gecikmesinde bazen hekimlerin uyguladıkları ve halk arasında adet söktürücü olarak tanınan hap ve iğneler ise gebelik sonlandırılmasında işe yaramazlar.
Kürtaj İşlemi
Kürtaj genel anestezi altında veya lokal anestezi ile gerçekleştirilebilir. Daha önce doğum yapmamış bayanlarda rahim ağzı sıkı ve kapalı olduğundan genel anestezi altında yapılması daha konforludur. Son yıllarda geliştirilen, sadece koldan serum yoluyla verilen anestezi ilaçları çok kısa etkili ve güvenlidir. Kompliklasyon oranı yok denecek kadar azdır, işlem bittiği an hasta uyanır. Daha önce normal doğum yapan bayanlara lokal anestezi ile kürtaj uygulaması da yapılabilir. İşlem bittikten yaklaşık 30-40 dakika sonra kişi evine dönebilir.
Sterilizasyona önem gösterilerek yapılan işlemlerde bir kullanımlık, plastik kanüller hem hekime kolaylık sağlar hem de hastayı bulaşabilecek pek çok enfeksiyondan uzak tutar. Gelişmiş ülkelerde kullanılan alet ve ekipmanla gerçekleştirilen kürtaj işleminde deneyimli bir hekim tarafından yapıldığı sürece kürtaj işlemine bağlı gelişebilecek enfeksiyon, asherman sendromu (kürtaj sonrası rahim içinin hasar görmesi sonucu adet kanaması olmaz), parça kalması,kısırlık gibi durumların hiç biri görülmez.
Kürtaj işlemi son derece kısa süren (duruma göre değişiklik göstermekle beraber ortalama 5-10 dakika) hasta açısından kolay bir işlemdir. İşlem öncesi sterilizasyon için yapılan temizlik ve işlem sonrası kanama ve ultrason kontrolüyle birlikte toplam 10-15 dakikayı bulabilir.
Bu işlemin deneyimli bir hekim tarafından ustaca ve hızlıbir şekilde yapılması gerekir. Rahim içerisinde uzun süre kalınması enfeksiyon ve kanamayı beraberinde getirir, rahim kendini toparlayamaz ve içeride kan birikir ve bunlar daha sonra pıhtılar halinde ağrılı bir şekilde atılır. Koagulum adı verilen bu kan birikintisinin bir diğer sebebi de özellikle daha önce gebelik geçirmemiş, rahim ağzı sıkı olan kişilerin kürtaj sonrası rahim içindeki kanı atamamasıdır (rahim ağzı spazmı). Böyle bir durumu önceden görebilen hekim kürtajdan önce rahim ağzını yumuşatıp açılmasını sağlayan birtakım ilaçları kişiye uygular ve yeterince açılmayı sağlamak için buji adı verilen aletleri kullanabilir, rahim ağzı yeterince açıldıktan sonra bu boşaltma işlemini hızlı bir şekilde gerçekleştirir.
Bunun yanında rahim içini döşeyen epitelin fazla alınması sonucu endometrium tabakası çok incelir ve adet döneminde kanama olmaz. Eski dönemlerde vakum tekniği kullanılmadan sadece “küret” kullanılarak yapılan kürtajlarda rahim içersinin hasar görme olasılığı daha fazlaydı. Gelişmiş ülkelerde ve bizde gebelik sonlandırılması vakum tekniği ile yani enjektör içersine negatif basınçla çekme şeklinde uygulanmaktadır. Aşağıdaki resimde vakum tekniği gösterilmektedir.
Önceki yıllarda, etkili dezenfektan ve antibiyotikler olmaması nedeniyle yapılan işlem sonrasında enfeksiyon olasılığı fazla idi. Kürtaj esnasında veya kürtajdan sonra enfeksiyon kapılırsa rahim içini döşeyen dokuda yapışıklar olur ve bu da adetlerin azalmasına hatta kesilmesine dolayısıyla kısırlığa neden olabilir (Asherman Sendromu). Bütün bunlardan kaçınmak için rahim içerisi yeterince temizlenmezse de içeride parça kalabilir, şiddetli ağrılı kanamalara neden olur veya ikinci bir kürtaja gerek kalabilir (rest). Yasal gebelik tahliyesi sınırları içerisinde (<10. gebelik haftası) ve usulüne uygun olarak yapılan kürtaj sonrasında %2-3 oranında gebeliğin bazı parçalarının tam alınanaması sorunu ortaya çıkabilir. Özelliklede rahim içersinde myomu olan ve rahim iç boşluğunun bu myom yüzünden normal anatomisinin bozulduğu durumlarda bu sorun ortaya çıkabilir. Ancak uygulama sonrasında yapılacak ultrason incelemesi ile bu durum hekim tarafından anında fark edilip, gerekirse ultrason eşliğinde görerek kürtaj uygulaması tekrarlanır. Bu kontrol hekim tarafından yapılmadığı taktirde bu durum kendini bir iki hafta geçmesine karşın devam eden kanama şeklinde belli eder
Çok küçük gebeliklerde bazen gebelik ürünü boşaltılamayabilir ve gebelik rahim içersinde devam edebilir. 5 haftadan küçük gebeliklerde bu durum daha sık görülür. Fark edildiğinde 1 hafta sonra işlemin tekrarı gerekebilir. Bu nedenle kürtajın en erken 5-6. haftalarda yapılması gerekir ve kontrole gidilmesi önemlidir. 5 haftalık gebelik tesbit edilen bir kişinin gebeliğinin sonlandırılması için 1 hafta 10 gün beklemekte fayda vardır. Buna razı olmayan ,bir an önce istenmeyen gebelikten kurtulmak isteyen kişiler biran önce kürtaj olmak isteyebilir. Doktorun bu durumdan etkilenmeyip, kürtaj içinen uygun günü kendisinin belirlemesi gerekmektedir.
Bütün bunların dışında tecrübesiz bir el rahim duvarını delebilir (PERFORASYON). Böyle bir durumda eskiden hasta ameliyata alınıp delinen bölgeye dikiş atılırken, şimdi kesinlikle böyle bir ameliyata gerek kalmadığı yapılan yayınlarla ortaya konmuştur. Bu durumda yapılacak tek şey antibiotik baskısı altında 10-15 gün kadar o bölgenin kendiliğinden onarılmasını bekleyip kürtaj işlemin ertelemektir.
Görüldüğü gibi kürtaj işlemi çok basit olmakla birlikte pek çok sorunu beraberinde getirebilir. Uygun şartlar altında, tecrübeli kişilerce gereği gibi yapılan gebelik sonlandırmalarında bu tip tehlikeler söz konusu değildir, hijyenik bir ortamda ve uygun teknikle tecrübeli hekimlerce yapılan kürtajlarda ilk gebelik de olsa işlem sonrası komplikasyon oluşma olasılığı yok denecek kadar azdır.
Kürtajdan bir hafta sonra kontrol için tekrar gelmeniz önemlidir. Bu kontrol muayenesinde size ayrıca aile planlaması hakkında bilgi verilecek ve size uygun olan korunma yöntemi tartışılacaktır.